Eén landelijk 0800-nummer om een tolk in te schakelen, dat is de oplossing

In ons land leven pakweg 2,5 miljoen mensen met een andere moedertaal dan Nederlands. Die hebben allemaal recht op goede zorg, dat is immers een mensenrecht. Maar wat gebeurt er als zorgverleners en zorgvragers elkaar niet goed begrijpen? Als zij niet optimaal kunnen communiceren op een cruciaal moment? De zorgverlener kan dan niet instaan voor de kwaliteit van het werk, wat vermijdbare risico’s met zich meebrengt. En de zorgvrager die onze taal (nog) niet helemaal onder de knie heeft, kan niet rekenen op goede zorg en steun. Tot 2012 mocht er wél een professionele tolk worden ingeschakeld. Zo’n tolk begrijpt wat er op het spel staat en is de investering dubbel en dwars waard. Daarom: Tolken terug in de zorg, alstublieft.

Politieke druk is cruciaal

Hè hè, het is ons gelukt. In een kraakheldere motie vroeg de Tweede Kamer op 2 november 2021 aan de regering om de inzet van tolken in de zorg en het sociaal domein nou eindelijk eens goed te regelen. De Kamer verzoekt met deze motie de regering de voor- en nadelen en praktische uitvoerbaarheid voor zorgverleners en zorgaanbieders van de verschillende vormen van bekostiging in kaart te brengen. En de Kamer daar zo spoedig mogelijk over te informeren.

Landelijke ontwikkelingen op een rij

16 december 2024 – Het Ministerie van VWS stuurt het onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) naar de bekostiging van tolken voor de huisartsenzorg naar de Tweede Kamer. In de begeleidende brief bevestigt minister Agema het belang van het kunnen inzetten van tolken: “Ik vind het belangrijk dat zorgprofessionals, waaronder huisartsen, worden ondersteund in de randvoorwaarden voor het leveren van zorg zoals die onder andere worden beschreven in de Wgbo en Wkkgz. Hieruit volgt dat in sommige gevallen een tolk noodzakelijk is.” De NZa concludeert in het rapport dat de betrokken partijen geen aparte oplossing willen voor de huisartsenzorg maar een oplossing voor de bekostiging van tolken voor de hele eerstelijnszorg. De minister laat de twee opties die de NZa hiervoor als kansrijk ziet uitwerken.

24 maart 2024 – Onderzoeksjournalistiek programma Argos van VPRO/HUMAN maakte de kraakheldere reportage ‘Het ongehoorde kind’ over de schrijnende situatie van kinderen, ouders en professionals doordat de financiering van tolken niet geregeld is. Een hoopvol bericht: de Vereniging Nederlandse Gemeenten meldde aan Argos dat ze niet negatief staan tegenover het landelijk regelen van tolken voor de jeugdzorg. De reportage is terug te kijken via deze link.

19 januari 2024 – Met artsenfederatie KNMG, Patiëntenfederatie Nederland, beroepsvereniging voor professionals in het sociaal werk BPSW en GGD GHOR Nederland stuurden wij op 19 januari een brief aan minister Helder om nogmaals te vragen om structurele oplossingen voor de toegang tot tolken voor alle professionals in de zorg en het sociaal domein. Het ministerie van VWS liet in een brief aan de Tweede Kamer op 27 november 2023 weten te streven naar ‘maatwerkoplossingen voor de sectoren waar dit echt nodig is’. De argumenten en de insteek van de minister zijn teleurstellend.

18 januari 2024 – Naar aanleiding van de teleurstellende Kamerbrief van VWS van 27 november 2023 stuurden de Samenwerkende Beroepsverenigingen Jeugd (SBJ) 18 januari nogmaals een brandbrief aan de leden van de Tweede Kamer. Ze vragen om een landelijke oplossing voor de toegang tot tolken voor de jeugdzorg.

21 december 2023 – Het ministerie van VWS biedt met een brief het rapport over het onderzoek naar digitale hulpmiddelen bij taalbarrières in de zorg en het sociaal domein aan aan de Tweede Kamer. In de brief geeft de minister ook aan dat de NZa de mogelijkheden voor bekostiging van tolken voor de Zvw analyseert.

27 november 2023 – Minister Kuipers stuurt een uitgebreide brief aan de Tweede Kamer waarin hij inhoudelijk ingaat op de motie Paulusma-Bikker en het onderzoek van Berenschot naar de inzet van tolken in de zorg en het sociaal domein. Hij bevestigt daarin: “Goede en passende zorg begint met duidelijke communicatie. Daarom is het belangrijk om de inzet van professionele tolken voor situaties waar dit noodzakelijk is, structureel te regelen.” en gaat in detail in op de bekostiging per zorgwet.

22 november 2023 – Toegang tot tolken voor zorg- en hulpverleners staat in drie verkiezingsprogramma’s. D’66 en ChristenUnie deden dat uit eigen beweging. GroenLinks-PvdA nam het op na een amendement dat wij vanuit de Johannes Wier Stichting indienden.

15 juni 2023 – Een tweeminutendebat in de Tweede Kamer op verzoek van Kamerlid Wieke Paulusma. Tijdens dit debat werden moties ingediend en ook weer door een grote Kamermeerderheid ondersteund over tolken voor de huisartsenzorg, verzekerde zorg, jeugdzorg en de uitvoering van de motie Paulusma-Bikker in brede zin. Dit biedt ondanks de val van het kabinet perspectief.

24 mei 2023 De samenwerkende Beroepsverenigingen Jeugd (SBJ) roepen met een brief de leden van de Vaste Kamercommissie voor VWS op om de regering te vragen met een landelijke oplossing voor de financiering van tolken te komen. De Tweede Kamer nam daarop in juni een motie aan over tolken in de jeugdzorg.

5 april 2023 – Om VWS te vragen om de uitvoering van de motie Paulusma-Bikker te versnellen, hebben we Wereldgezondheidsdag, 5 april 2023, een knalgele envelop met onze drie ‘Dit is een kind en geen tolk’ flyers aan elf (!) VWS-directeuren die beleidsmatig met dit onderwerp zijn belast. We vroegen de directeuren om te helpen met het vinden van oplossingen voor de inzet van tolken. Daartoe uitgenodigd konden we in een gesprek met enkele ambtenaren samen met een jongere die als kind veel heeft moeten tolken voor zijn moeder onze vraag toelichten. Deze actie tot meer betrokkenheid van hoger niveau bij VWS opgeleverd.

3 april 2023 – De minister van VWS stuurde antwoorden op in een schriftelijk overleg gestelde vragen naar de Tweede Kamer. De belangrijkste punten uit de brief: 1) de minister is van plan om in het tweede kwartaal van 2023 een plan van aanpak met tijdpad naar de Tweede Kamer te sturen, en 2) aanbieders van jeugdhulp of maatschappelijke ondersteuning kunnen indien noodzakelijk een professionele tolk inzetten en hiervoor de rekening indienen bij de gemeente. Hiervoor moeten dan wel vooraf afspraken zijn gemaakt tussen gemeente en aanbieder.

2 februari 2023 – Samen met Artsenfederatie KNMG en Patiëntenfederatie Nederland stuurden we een brief aan de Kamercommissie VWS met suggesties voor het schriftelijk overleg over de uitvoering van de motie Paulusma-Bikker.

16 december 2022 – Minister Ernst Kuipers informeerde de Tweede Kamer in een brief over de voortgang van de uitvoering van de motie en het onderzoek van adviesbureau Berenschot. De minister stelt in de brief dat er drie vraagstukken moeten worden aangepakt: de beschikbaarheid van tolken, bewustwording bij professionals en het financieringsvraagstuk. Want, zoals de minister in de Kamerbrief ook schrijft: “Iedereen in Nederland heeft recht op zorg die toegankelijk is en van goede kwaliteit.”

1 oktober 2022 – Patiëntenfederatie Nederland start samen met patiënten- en beroepsorganisaties en richtlijnexperts het ontwikkelen van de generieke richtlijn Omgaan met taalbarrières in de zorg en het sociaal domein. Het wordt een gebruikersvriendelijk en wetenschappelijk onderbouwd hulpmiddel dat kan worden opgenomen in andere richtlijnen en standaarden. Het project wordt gefinancierd door ZonMw. Meer over dit project vindt u op de website van de Patiëntenfederatie.

2 november 2021 – De Tweede Kamer neemt met 128 van de 150 stemmen de kraakheldere motie Paulusma-Bikker aan. Met de motie vraagt de Tweede Kamer de regering om de inzet van tolken in de zorg en het sociaal domein nou eindelijk eens goed te regelen. De Kamer verzocht de regering hiermee de voor- en nadelen en praktische uitvoerbaarheid voor zorgverleners en zorgaanbieders van de verschillende vormen van bekostiging in kaart te brengen, en de Kamer daar zo spoedig mogelijk over te informeren. De motie betreft alle zorgsectoren onder de Zvw, Wlz, Wmo, Jeugdwet en Wpg. Het ministerie van VWS werkt aan de uitvoering van de motie. Een prachtig resultaat van onze campagne.

15 oktober 2021 – Met Patiëntenfederatie Nederland, Artsenfederatie KNMG en de KNOV stuurden we een brief aan de Tweede Kamer voor de begrotingsbehandeling. We vroegen de Tweede Kamer daarin: Wilt u de bewindspersonen vragen een scenariostudie te doen waarbij de voor- en nadelen van de verschillende vormen van bekostiging, kosteneffectiviteit en praktische uitvoerbaarheid voor zorgverleners en zorgaanbieders in kaart gebracht kan worden? En op basis daarvan aanbevelingen te doen voor een structurele en betaalbare aanpak voor de inzet van tolken in de zorg. Deze brief was mede aanleiding voor de motie Paulusma-Bikker.

5 april 2021 – We lanceren de postercampagne Dit is een kind en geen tolk samen met Artsen Jeugdgezondheidszorg Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Hiermee zetten we met deze postercampagne alles op alles om professionals in de zorg en het sociaal domein aan te zetten kinderen niet te laten tolken. Want een kind heeft niet de vakbekwaamheid van een tolk, en kan en mag die verantwoordelijkheid niet dragen. Bovendien, dat kind hoort op school!

1 februari 2021 – Minister Van Ark schrijft in antwoord op Kamervragen van Carla Dik-Faber ondubbelzinnig dat zorgverleners professionele tolken in moeten zetten in lijn met de geldende professionele norm. Én dat de financiering moet worden geregeld.

10 december 2019 – Op de Internationale Dag voor de Rechten van de Mens riepen we de Kwaliteitsraad van Zorginstituut Nederland op om prioriteit te geven aan het ontwikkelen van een Kwaliteitsstandaard Taalbarrières in de Zorg en het Sociaal Domein. In korte tijd ondertekenden 200 organisaties, hoogleraren en andere deskundigen onze oproep aan voorzitter Jan Kremer. Meer dan 3.000 mensen ondertekenden onze online oproep.

Tolken terug in de zorg, alstublieft: overzicht producten & media

> Hier kunt u ons overzicht van resultaten, reportages, artikelen en producten bekijken

Hoe staat het er eind 2022, ruim anderhalf jaar na de eerste reportage van Argos, voor met de financiering van tolken in de zorg? Onderzoeksjournalist Reinier Tromp ging hierover in gesprek met campagneleider Simone Goosen en vroeg Kamerlid Wieke Paulusma wat zij vindt van de ontwikkelingen. Zijn conclusie: “Een onderzoeksdossier met lichtpuntjes: er is daadwerkelijk wat veranderd. Maar er hangen nog donkere wolken boven de spreekkamers.” De reportage Nog steeds spraakverwarring in de spreekkamer is hier terug te luisteren.

Elke dag bevallen in Nederland 472 vrouwen van een baby. Maar hoe moet dat als de aanstaande moeder geen Nederlands spreekt? Onderzoeksjournalist Saar Slegers sprak met twee jonge moeders, gynaecoloog Marieke Paarlberg, verloskundige Floor Erlings, cultuur mediator Bet-El Teklemariam en campagneleider Simone Goosen.

Argos: reportage over kinderen die moeten tolken voor hun ouders
Human/VPRO Argos maakte een indringende radio-reportage over kinderen die jaar in jaar uit moeten tolken voor hun ouders. Argos sprak met twee Syrische broers van 12 en 22 over wat dit voor hen betekent. Psychiater Forugh Karimi gaat in op de impact op kinderen op korte en lange termijn. Arts Evert Bloemen vertelt over de kwaliteit van de zorg die zonder tolken in het geding is. Over de politieke kant sprak Argos met Linda Voortman en Carla Dik-Faber. Het artikel ‘Verloskundigen willen de tolk terug in de spreekkamer’ gaat in op de knelpunten in de geboortezorg.

Kassa: pleidooi voor één oplossing voor tolken in de zorg
Arts-politicus Efraïm Hart legt uit waarom er één oplossing moet komen voor het inzetten van tolken in de zorg. Deze tv-reportage van BNN/VARA’s Kassa op 12 december 2020 laat in tien minuten zien waarom tolken in de zorg onmisbaar zijn.

Juridische analyse

De analyse van de gezondheidsrechtelijke en juridische aspecten van de toegang tot en financiering van tolken in de zorg en het sociaal domein die Public Litigation Group PILP NJCM in 2016 uitbracht vindt u hier.