Geachte zorgverlener,
Om uw mooie vak goed te kunnen uitoefenen, heeft u af en toe echt een tolk nodig, dat hoeven wij u niet te vertellen. Vaak is een anderstalige patiënt al gewend zelf iemand mee te nemen om die rol te vervullen. U kunt daar gerust mee instemmen als dat een volwassene is die de Nederlandse taal goed genoeg beheerst, als de zorgkwestie niet complex is en ook niet vertrouwelijk. Maar als u er niet mee instemt, moet u wel degelijk een tolk inschakelen.
Ruimhartig is de regelgeving sinds 2012 niet meer, maar toch! Voorlopig heeft u nog te maken met de Kwaliteitsnorm tolkgebruik bij anderstaligen in de zorg van 2014, waar wij deze handreiking op baseren. De Johannes Wier Stichting voert ondertussen campagne voor een optimale regeling. En gelukkig is het tij nu aan het keren. Voor de tussentijd bieden wij u hier deze tips, waar u uw voordeel mee kunt doen. Grijp uw kans.
Hoe regelt u een tolk en wie betaalt die tolk?
Om verrassingen te voorkomen is het handig om van tevoren te bedenken of uw patiënt per se een man of vrouw als tolk wil. En zorg ook dat u precies weet om welke taal het gaat en hoe lang u de tolk nodig heeft.
Eén telefoonnummer om een tolk te regelen voor alle zorgverleners in de zorg en het sociaal domein, dat is wat we willen. Maar zo ver is het dus nog niet.
- Bent u huisarts of andere zorgverlener in een huisartsenpraktijk? Veel Achterstandsfondsen financieren tolken voor de huisartsenpraktijken in hun regio en hebben ook een contract lopen met een tolkencentrum.
- Werkt u in een ziekenhuis, een zorginstelling, bij een GGD of een gemeente, of in een opvanghuis voor vrouwen? Uw organisatie heeft de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat u een tolk kunt inschakelen. Mocht dat op weerstand stuiten, dan kunt u altijd de Kwaliteitsnorm erbij halen!
- Bent u verloskundige? Vraag aan uw VSV of u een tolk kunt inschakelen of bespreek het met de zorgverzekeraar. Bent u anderszins zelfstandig werkend zorgverlener? Bespreek het met de zorgverzekeraar.
- Als uw patiënt asielzoeker is en onder de verantwoordelijkheid valt van het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers en een COA-zorgpas heeft, betaalt het COA de tolk. U schakelt de tolk dan in via 020-8202892.
- Is uw patiënt slachtoffer van mensenhandel? Dan betaalt CoMensha onder bepaalde voorwaarden en bent u vrij in de keuze van een tolk.
Wanneer kiest u voor een tolk?
Het is uw verantwoordelijkheid om in te schatten of u een tolk moet inschakelen om adequate zorg te kunnen verlenen aan een anderstalige patiënt.
U kiest sowieso voor een tolk:
als er een minderjarige als vertaler wordt voorgesteld
omdat een minderjarige niet met deze verantwoordelijkheid mag worden belast
als de aard van de kwestie complex is
omdat alleen een tolk de gewenste kwaliteit garandeert
als de aard van de vertrouwelijk is
omdat een tolk de voorwaarden schept voor vrijuit communiceren
Hoe gaat zo’n (telefoon)gesprek met een tolk?
Met uw intro schept u vertrouwen …
Eerst moet de tolk zich een beeld kunnen vormen van de situatie. U stelt uzelf voor, noemt niet de naam van de patiënt(en) maar wel de leeftijd, het geslacht en de zorgkwestie. De tolk zal dan zichzelf voorstellen en de geheimhoudingsplicht benoemen. Hiermee schept u een sfeer van vertrouwen.
… in u als de regisseur …
U voert het gesprek met uw patiënt net als anders, en de tolk krijgt steeds van u de ruimte om te helpen. Daarvoor moet u na elke nieuwe vraag van u of van de patiënt, na elke toelichting of instructie (als u de patiënt onderzoekt) die ruimte heel rustig bieden. Zo kan de tolk elke stap zo precies mogelijk vertalen. Werkt u stapsgewijs, dan is het ook voor de patiënt goed te volgen.
… die rustig zorgt voor een geslaagd gesprek.
De tolk mist aan de telefoon natuurlijk de non-verbale communicatie die zo belangrijk kan zijn voor een geslaagd gesprek. U kunt wel iets met uw stem doen, maar uw woordkeus en zinsconstructie kunnen het best zo eenvoudig mogelijk zijn. Eenduidig en ondubbelzinnig, dat biedt de tolk de beste kansen om te helpen. Dankzij de tolk die de medische termen beheerst kunt u bij elke stap beoordelen of de patiënt en u elkaar goed begrijpen.
Tot slot
Wij hopen dat u profijt heeft van deze handreiking. En ondertussen gaan wij door met onze campagne TAAL MAG TOCH GEEN OBSTAKEL ZIJN? Tolken terug in de zorg, alstublieft.
Namens de Johannes Wier Stichting,
Simone Goosen, campagneleider
Petra de Jong, bestuurslid
Onze tips voor de tussentijd kunt u ook downloaden als pdf.
Tekst Marieke de Ridder │ Vormgeving Piet van Os