Op 11 maart jl. verzorgde Yolande Voskes, researcher van het Department of Medical Humanities van het VU Medisch Centrum een inleiding over de reductie van dwang en drang in de GGZ. Zij hoopt op dit onderwerp dit jaar te promoveren.
Directe aanleiding voor de keuze van dit thema voor de refereerbijeenkomst waren de Concluding Observations van het VN Comité tegen Foltering (CAT) van 2013 waarin zij haar zorg uitsprak over het hoge aantal patiënten dat vaak gedurende lange periode gedwongen wordt opgenomen in Nederlandse GGZ instellingen. Deze bezorgdheid betreft ook het gebruik van separatie en gedwongen medicatie en het gebrek aan aandacht binnen het GGZ beleid om alternatieven hiervoor te vinden.
In de GGZ in Nederland is er echter vooral sinds 2001 veel gedaan om de dwang in de GGZ en met name het aantal separaties terug te dringen. Er is geen bewijs dat separatie een therapeutisch effect heeft en patiënten ervaren het als bijzonder hard.
Voskes wees in haar inleiding op de ethische kwestie van het separeren, ondermeer het ‘do no harm’ principe en het ontnemen van het zelfbeschikkingsrecht. Tegenover het respecteren van de autonomie van de patënt staat echter het afwenden van gevaar voor de professionals in de GGZ en medepatiënten.
Voor de reductie van dwang in de GGZ is een registratiesysteem, Argus, in het leven geroepen, zodat jaarlijks het effect van reducerende maatregelen kan worden gemeten. Tevens dient Argus voor benchmarking. In 2011 werd geconcludeerd dat er wel beweging zit in de afname van dwang in de GGZ, maar dat het nog te weinig zichtbaar is. Cruciaal is de samenwerking tussen psychiaters en verpleegkundigen.
Enkele voorbeelden van bijdragen aan de reductie die Voskes presenteerde zijn eerder preventief ingrijpen – ipv reactief handelen -, de invoering van de crisiskaart waarop patiënten zelf kunnen aangeven hoe zij bij een crisis willen worden behandeld, de inrichting van een comfort room waar patiënten zich bij toegenomen spanning kunnen afzonderen, minder vasthouden aan regels en een open verpleegpost.
In de discussie die volgde op de inleiding van Voskes kwam oa. aan de orde dat reductie van dwang in de GGZ ook een omslag van de cultuur in de GGZ vraagt. De vele fusies van GGZ instellingen lijken de afname van dwang en drang in de GGZ te belemmeren.
Zie verder haar PowerPoint presentatie: Yolande Voskes – reductie van dwang en drang in de GGZ
