Het College voor de Rechten van de Mens presenteerde op 3 februari j.l. zijn rapport ‘De Cliënt Centraal’. Hierin staan de resultaten van een kwalitatief onderzoek naar de mensenrechten van ouderen in verpleeghuizen. De kern van het rapport: er wordt hard gewerkt aan goede zorg voor bewoners. Er liggen echter ook risico’s op de loer, waardoor de waardigheid van ouderen – een van de fundamenten van mensenrechten – in het gedrang kan komen. Deze risico’s kunnen verpleeghuizen ondervangen door meer aandacht te hebben voor mensenrechten en door te allen tijde de cliënt centraal te stellen. Om verpleeghuizen bewuster te maken van mensenrechten, start het College de campagne ‘een nieuwe blik op menswaardige zorg’.
De door het College onderzochte thema’s zijn: eten en drinken, persoonlijke verzorging, leefomgeving en invulling van de dag. Het onderzoek laat zien dat veel goed gaat in de verpleeghuiszorg en dat de zes onderzochte verpleeghuizen streven naar het verlenen van cliëntgerichte zorg. Daarnaast legt het een aantal risico’s – en daarmee kansen voor verbetering – bloot. Deze zijn het grootst op het gebied van daginvulling. Uit het rapport blijkt dat veel ouderen gedurende de dag weinig om handen hebben.
In het rapport geeft het College aanbevelingen voor zowel de zorgsector als voor de politiek. Een belangrijke aanbeveling is het vergroten van de bewustwording van de relevantie van mensenrechten in verpleeghuizen door de regering en leidinggevenden van verpleeghuizen. Ook is het van belang dat opleidingsinstellingen voor zorgprofessionals mensenrechten opnemen in het curriculum. Als zij het mensenrechtenperspectief gaan hanteren, kan dit een grote bijdrage leveren aan een menswaardigere zorg voor een zeer kwetsbare doelgroep.
Een andere aanbeveling is het centraal stellen van de cliënt. Tijdgebrek kan leiden tot inbreuken op mensenrechten en is daarom een aandachtspunt voor de verpleeghuizen en de politiek. De daginvulling hangt nauw samen met dit aspect. Vanuit het Plan van Aanpak ‘Waardigheid en Trots’ van staatssecretaris Van Rijn is hier inmiddels geld voor beschikbaar gesteld.
Verder adviseert het College dat verpleeghuizen en overheid bij onmenselijke en vernederende behandeling acuut optreden en maatregelen nemen om herhaling te voorkomen. Soms is er sprake van ‘onwenselijke’ situaties, die incidenteel voorkomen en onder omstandigheden te rechtvaardigen zijn. Bijvoorbeeld als een zorgverlener een cliënt langer laat wachten op ondersteuning bij het naar de wc gaan, omdat een andere cliënt is gevallen en dringend hulp behoeft. In dit soort gevallen is het zaak dat verpleeghuizen waakzaam blijven en, bij herhaling, handelen. Er is structurele aandacht nodig om mensenrechten te bevorderen en inbreuken hierop te voorkomen. Waardigheid van ouderen dient voorop te staan. Hierbij hoort een menswaardige behandeling.
Het rapport: De Client Centraal
