Taalbarrières komen veel voor. In Nederland zijn 2,5 miljoenen mensen voor wie Nederlands niet de moedertaal is. Als voorzitter van de Johannes Wier Stichting ben ik supertrots dat we hebben kunnen bijdragen aan de lancering van de richtlijn “omgaan met taalbarrières”. Elkaar goed verstaan is cruciaal om goede zorg te kunnen leveren.
Voor mij als ethicus en mensenrechtenjurist is dit een heel belangrijk onderwerp, omdat de basale rechten van mensen op het spel staan. Namelijk het recht op goede zorg. Als ethicus denk ik; “wat is goede zorg?” en als jurist; “waar heb je recht op?”. Hoe verhouden de minimale standaarden ten opzichte van de wenselijke standaarden en hoe druk je dat uit? Ik denk dat taal, begrip en communicatie van belang zijn voor compassie, empathie, vertrouwen en je comfortabel voelen in een kwetsbare situatie. Dit is essentieel voor goede zorg. Dit is een tijdloos onderwerp, want kwetsbaarheid is altijd in het nu.
In mijn werk bij het LUMC word ik betrokken bij complexe vraagstukken, waarbij er controverses spelen die kunnen optreden of verergeren door taalbarrières. Je kan denken aan het staken van behandelingen bij (terminale) patiënten en waar er onbegrip is, zwangeren die behandeling weigeren met risico voor het ongeboren kind terwijl er veel vraagtekens zijn in de communicatie of electieve vruchtbaarheidsbehandelingen in voortplantingsgeneeskunde waar wensen onbesproken blijven. Bij een taalbarrière, kan je je afvragen of een patiënt voldoende geïnformeerd is om weloverwogen keuzes te maken. Zeker als er geen tolk betrokken is. Juist bij gevoelige onderwerpen kan naast een taalbarrière ook sprake zijn van een cultuurbarrière. Dit heb ik zelf ervaren toen ik in het buitenland werkte. Ondanks ik goed Engels spreek, begreep ik niet altijd wat er bedoeld werd, of was er verwarring door taal of cultuur. Je hebt de metaforen en nuances van de taal niet in de vingers. Een vertaalapp doet niets met een metafoor. Daar heb je echt een tolk voor nodig.
Ik hoop dat deze richtlijn bijdraagt aan bewustwording en kennis van dit onderwerp, bij zowel zorgverleners als patiënten. Wat er mogelijk is en waar zij recht op hebben, namelijk toegang tot taal- en cultuursensitieve zorg. Recent heb ik met een jonge arts gewerkt, die direct door had, dat we niet alleen een vertaler nodig hadden, maar ook iemand die de cultuur meeneemt in het gesprek, en daar meteen actie op ondernam. Dat is prachtig. Zorgverleners wil ik mee geven, dat op het moment je er bewust van bent dat elkaar echt begrijpen onderdeel is van goede zorg, dat je dit uitdraagt en promoot. We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid hierin. “Spread the word”.
geschreven door Emma Driessen
