Door Janna Beijers, communicatiemedewerker Johannes Wier Stichting
Twee jaar geleden lanceerde de Johannes Wier Stichting de campagne Tolken terug in de zorg, alstublieft met Simone Goosen als campagneleider. Haar passie voor dit onderwerp begon echter al veel eerder. Zo zag ze tijdens een stageonderzoek in Niger, in West-Afrika, hoe zwangere vrouwen urenlang op een bank bij een gezondheidscentrum moesten wachten en vervolgens in een paar minuten weer buiten stonden omdat ze niet dezelfde taal spraken als de verpleegkundige. Maar ook in haar werk als onderzoeker en beleidsadviseur op het gebied van de gezondheid van en zorg voor vluchtelingen waren het omgaan met taalbarrière en cultuurverschillen belangrijke thema’s. In 2014 promoveerde ze op een epidemiologisch onderzoek naar de gezondheid van asielzoekers en statushouders. Vanuit haar landelijk werk bij GGD GHOR Nederland raakte Goosen betrokken bij verschillende onderzoeken naar tolken in de zorg. De toegang tot en kwaliteit van zorg voor statushouders werd ernstig beperkt door het afschaffen van de landelijke financiering van tolkenkosten in 2012. Tegen de afschaffing was stevig geprotesteerd maar na een paar jaar luwden de protesten; belangenorganisaties leken niet te geloven dat het beleid ten goede te keren zou zijn. Goosen dacht van wel en richtte zich daarom volledig op tolken in de zorg: ‘Toen ik een kleine drie jaar geleden aan mijn manager liet weten dat het na 17,5 jaar tijd was om een andere baan te zoeken, werd ik de volgende ochtend wakker met maar een idee in mijn hoofd: ik wil dat tolkenbeleid veranderen.’
‘Ik geloofde dat het tolkenbeleid anders kon en dat ik daar een bijdrage aan moest leveren…’
‘Ik geloofde dat het tolkenbeleid anders kon en dat ik daar een bijdrage aan moest leveren, met mijn combinatie van kennis, netwerk en gedrevenheid. En JWS-bestuurslid Petra de Jong stelde voor om de lobby vanuit JWS op te pakken.’ Het viel hun allebei op dat iedereen die ze spraken het er mee eens was dat zorgverleners tolken in moeten kunnen schakelen en de financiering geregeld moet zijn. En tegelijkertijd hielden dus maar weinig mensen het voor mogelijk dat het beleid veranderd zou kunnen worden. ‘Petra en ik zijn gaan verkennen waar de beweegruimte zat. We hebben veel mensen gesproken en zo veel praktijkervaringen gehoord en goede adviezen gekregen. En de bestuursleden en het comité van advies van JWS, deelden hun kennis en netwerk en stelden de middelen beschikbaar voor de campagne. Marieke de Ridder en Piet van Os zorgden voor tekst en beeld voor de campagne, de communicatie.’ De bereidheid van alle betrokkenen om mee te denken en de schrijnende verhalen uit de praktijk, zijn belangrijke drijfveren voor Goosen: ‘Op momenten dat ik even niet wist hoe we verder zouden kunnen komen, kwam er altijd wel iemand met een praktijkvoorbeeld, een goed advies of een nieuw contact.’
‘Wat ook echt belangrijk is, is de binding met de mensen waar het om gaat.’
Voor de campagne heeft Goosen een groot netwerk opgebouwd op LinkedIn. ‘Via LinkedIn ben ik met veel mensen in contact gekomen die vervolgens hebben meegewerkt aan de campagne. En LinkedIn is dé manier geweest om mensen te bereiken met onze boodschappen. Ook door het samenspel van de verschillende media hebben we verschil kunnen maken. Zo heeft het delen van de podcast Spraakverwarring in de spreekkamer van Argos en de mooie artikelen over onze postercampagne Dit is een kind en geen tolk heel goed werkt.’ Goosen ziet Dit is een kind en geen tolk als een van de hoogtepunten: ‘we hebben met de posters enorm veel mensen bereikt en voor velen bleek het een echte eye-opener.
Maar ook de start van de campagne roept positieve herinneringen op. ‘Voor de oproep aan de kwaliteitsraad gedaan hadden we binnen twee weken hadden een geweldige lijst met ondertekenaars. Deze brede steun is heel belangrijk geweest.’ De kers op de taart is dat de Tweede Kamer 2 november de motie over de bekostiging van tolken heeft aangenomen. Daarvoor hebben wij samen met Patiëntenfederatie Nederland, Artsenfederatie KNMG en organisatie van verloskundigen KNOV de basis gelegd door een paar dagen voor de begrotingsbehandeling met een brief aan de Tweede Kamer. ‘Fantastisch dat de motie is aangenomen met maar liefst 128 van de 150 stemmen. Nu kan én moet VWS aan de slag om de financiering van tolken goed te regelen.´.
‘Maar weinig mensen hielden het voor mogelijk dat we het tij zouden kunnen keren voor tolken in de zorg.’
En nu geeft de Johannes Wier Stichting het stokje door aan belangen- en beroepsorganisaties zoals de VNG, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, de Landelijke Huisartsen Vereniging en Patiëntenfederatie Nederland. Het is aan deze partijen om het pleidooi verder te brengen om de financiering snel zo te regelen dat alle zorgverleners zonder gezoek en zonder gedoe een tolk in kunnen schakelen. En Patiëntenfederatie Nederland gaat samen met beroepsorganisaties en andere partijen de kwaliteitsstandaard taalbarrières voor de zorg en het sociaal domein ontwikkelen. De Patiëntenfederatie heeft Goosen vanwege haar kennis en netwerk gevraagd haar daarin bij te staan.
‘Maar weinig mensen hielden voor mogelijk dat we het tij zouden kunnen keren voor tolken in de zorg.’ blikt Goosen nog even terug. ‘Dat het gelukt is, is denk ik voor een belangrijk deel toe te schrijven aan onze communicatie, waarmee we erin zijn geslaagd veel mensen te raken ‘in hun hart en in hun hoofd’. Daarom wil ik graag tot slot iedereen bedanken die heeft bijgedragen: van ervaringsdeskundigen die vertelden hoe het was om als kind te tolken, journalisten die daardoor geraakt waren en er aansprekende programma’s en artikelen van wisten te maken tot politici. Zoals voormalig minister Tamara van Ark, die een belangrijke stap zette met haar antwoorden op Kamervragen. En Mirjam Bikker en Wieke Paulusma die de o zo belangrijke motie over tolken indienden.´.
